Teg arxivlari: «Toshkent» ensiklopediyasi

PARKENT – Toshkent viloyati Parkent tumanidagi shahar (1984 yildan), tuman markazi. Yaqin temir yo‘l stansiyasi va viloyat markazi (Toshkent shahri)dan 47 km. Aholisi 49,1 ming kishidan ziyod (2009). Shahar aholisi va xo‘jaliklari Parkentsoy va Parkent kanalidan suv oladi. Parkentda 38 ishlab chiqarish korxonasi, xususan, Parkent g‘isht zavodi, Parkent sharobi OAJ, qo‘shma korxona, 22 kichik korxona, firmalar, non zavodi, dehqon va …

BO‘KA – arxeologiya yodgorligi. Qorasuv kanalining o‘ng sohilida, hozirgi Bo‘ka shahrining shimoliy chekkasida joylashgan. Maydoni 6 gektar, balandligi 20 m keladigan tepalik ko‘rinishida saqlangan (qadimda shahar 10 gektardan ortiq hududni egallagan). Qadimiy ark (hisor), vayronaga aylangan shahristonning bir qismidan iborat. Yodgorlikda qazishmalar o‘tkazilmagan, lekin dastlabki to‘plangan arxeologik materialga ko‘ra unda hayot milodning dastlabki asrlarida vujudga kelgan. Ilk o‘rta asrlarda bu …

REGISTON – O‘rta Sharq mamlakatlari shaharlaridagi markaziy maydon. Ko‘pincha ark yoki hokim saroyi yonida barpo etilgan. Turli yig‘inlar o‘tkazilgani uchun maʼmuriy-siyosiy ahamiyatga ega bo‘lgan. Dastlab, meʼmoriy yechimi sodda bo‘lgan; ko‘pchilik tomonidan toptaladigan bu joyga yozda tuprog‘i o‘ynab ketishi, yog‘in-sochin vaqtida botqoqqa aylanishidan saqlash maqsadida qum-toshlar yotqizilgan. Shu xususiyati bilan boshqa ochiq joylardan farqlangan. Keyinchalik Registon atrofiga mahobatli jamoat binolari (jome …

OTCHOPAR, «Toshkent otchopari» OAJ (Bunyodkor shohko‘chasi, 156) – ot sporti bo‘yicha musobaqalar o‘tkaziladigan sport majmuasi. 1976 yilgacha Otchopar Qo‘yliq yaqinida bo‘lgan. 1974–75 yillarda respublikada eng yirik Otchopar qurildi (meʼmorlar R.U.Asanov, E.I.Gusarova) va 1976 yil ishga tushirildi. 2001 yil sentyabrdan Respublika ot sporti majmuasi tasarrufidagi «Toshkent otchopari» OAJ. Umumiy maydoni 66,5 gektar. Asosiy faoliyati – O‘zbekistonda ot sportini rivojlantirish, uning moddiy …

Nuriddin Akramovich Muhitdinov (1917 yil 19 noyabr – 2008 yil 27 avgust) – davlat va siyosat arbobi, diplomat. Toshkentda tug‘ilgan. Moskva savdo-kooperativ institutini tugatgan (1938). 2-jahon urushi qatnashchisi. O‘zbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetining kotibi (1950–51), Ministrlar Sovetining raisi (1951–55), Tashqi ishlar vaziri (1953–54), O‘zbekiston Kompartiyasi Markaziy Komitetining 1-kotibi (1955–57). Nuriddin Akramovich Muhitdinov 1957–61 yillarda KPSS Markaziy Komitetining kotibi, keyin “Sentrosoyuz” boshqaruvi …

“Taraqqiy” – jadidlar gazetasi. 1906 yil 14(27) iyundan Toshkentda chop etilgan. Noshiri va muharriri – Ismoil Obidiy. “Taraqqiy” tom maʼnodagi ilk milliy nashr hisoblanadi. Uning sahifalarida chor Rossiyasining Turkistonda olib borayotgan mustamlakachilik siyosatini dadillik bilan fosh qilishga bag‘ishlangan maqolalar, xabarlar va maʼlumotlar bosilgan. “Taraqqiy”da bosilgan felyeton va boshqa materiallarda tanqidiy yo‘nalish, fosh qilish ruhi kuchli bo‘lganligi uchun u o‘sha davrning …

“Labzak” mahallasi (Bahor ko‘chasi, 4) – Shayxontohur tumanidagi mahalla. “Kohota” va “Taxtapul” mahallalari bilan chegaradosh. Mahalla o‘tmishda «Sirli masjid», sho‘rolar davrida “Bahor” nomi bilan atalgan, keyinchalik “Izvestiya” mahallasi bilan “Bahor” birlashib, hozirgi “Labzak” mahallasi tashkil qilindi. Mahalla hududi Labzak arig‘i bo‘yida joylashganligi sababli “Labzak” – «zaxkash suv bo‘yi» deb nomlangan. Mahalla hududida shaharning Labzak darvozasi bo‘lgan. Aholisi 6,5 ming kishi, asosan, …

«Mo‘yi muborak» madrasasi – meʼmoriy yodgorlik (1857). Toshkentning Hastimom mavzesida, Qaffol Shoshiy maqbarasi janubida joylashgan. Toshkent hokimi Mirzo Ahmad qushbegi tomonidan pishiq g‘ishtdan bunyod etilgan. Madrasa bitgach, Mirzo Ahmad unga Abdulmajidxon eshonni (sobiq muftiy Ziyovuddin Eshon Boboxonning bobosi) mudarris etib tayinlagan. Tarixchi Muhammad Solihxo‘ja o‘sha davrda madrasa o‘rni aholi tomonidan Xoja Ahror tug‘ilgan joy deb tushunilib, Xoja Ahror maydoni deb …

ZANGIOTA – Beshyog‘och dahasidagi qadimgi mahalla. “Suzukota”, “Chaqar”, “O‘qchi”, “Chuqurko‘prik”, “Zaxariq”, «Samarqand darvoza», “Eshonguzar” mahallalari bilan chegaradosh bo‘lgan. Qariyb 100 xonadon yashagan. Aholisi, asosan, o‘zbeklar bo‘lib, kosibchilik, savdo-sotiq, shahar tashqarisidagi yerlari (Zangiota, Qatortol, No‘g‘oyqo‘rg‘on mavzelari)da dehqonchilik hamda bog‘dorchilik bilan shug‘ullangan. Maktab, masjid, choyxona, sartaroshxona, baqqollik va kosibchilik do‘konlari bo‘lgan (20-asr boshi). Meʼmoriy yodgorliklardan Xo‘ja Nuriddin maqbarasi (16-asr) saqlangan. Hozir hududida …

BINOKOR DAHASI – Bektemir tumanining janubiy qismida, Sergeli tumani bilan Toshkent viloyatining O‘rta Chirchiq tumaniga chegaradosh. Binokor dahasi Bektemir tumani tarkibiga kirgan bo‘lishiga qaramay bog‘dorchilik-uzumchilik shirkati, dala hovlilar, yakka tartibdagi uy-joylar saqlanib qolgan. Binokor dahasida 2 va 4 qavatli turar joy binolari, kichik sanoat korxonalari, maktab, 2 ta bolalar bog‘chasi, poliklinika, madaniyat saroyi, dam olish uyi, savdo va maishiy xizmat …

ISOXO‘JA QOZI MADRASASI (1830) – Sebzor dahasidagi madrasa. Asli sebzorlik Iso­xo‘ja qozikalon tomonidan pishiq g‘ishtdan qurdirilgan. Tarkibida dastlab bir necha hujra, 2 darsxona, xonaqoh va hovuz bo‘lgan. 1868 yilda madrasa 14 hujra, bir masjid, 1 dars­xona, tahoratxonadan iborat bo‘lib, kunchiqar tomonida katta mozor joylashgan. Madrasada Toshkentning nufuzli shaxslari Hakimxo‘ja qozi mudarris va imom, uning akasi shayxulislom Oyxo‘ja esa mutavalli bo‘lgan. …

PROFESSORLAR SHAHARCHASI – Sobir Rahimov (hozirgi Olmazor) tumanidagi turar joy massivi. Qamarniso, Mirzo Folib, Forobiy va Toshxo‘jayev ko‘chasi oralig‘ida joylashgan. Loyihasi va qurilish ishlari Toshkent viloyati Zangiota tumani tasarrufidagi yerlarda 1966 yilgi Toshkent zilzilasidan so‘ng boshlangan. Professorlar shaharchasi, asosan, O‘zbekiston milliy universiteti, Toshkent texnika universiteti o‘qituvchi va professorlari uchun xususiy uy-joylar qurilishi maqsadida ajratib berilgan. Shaharchada turar joylar, maktab, bolalar bog‘chasi, …

TOSHKENT ShEVASI – o‘zbek adabiy tiliga asos bo‘lgan yetakchi shevalardan biri, o‘zbek tilining qarluq-chigil lahjasiga kiradi. Unda qipchoq lahjasi elementlari ham uchraydi: yur-jur, ayrim-ajrim (semantik differensiatsiya mavjud), yo‘nalish-jo‘nalish, ayrilmoq-ajralmoq. Toshkent shevasi singarmonik emas, masalan, tegiz va taqiz, o‘tqaz, kirg‘iz va h.k.; Toshkent shevasida adabiy tildagi kabi 6 unli, singarmonik-qishloq shevalarida – 9 unli. Singarmonik bo‘lmagan shevalar va adabiy tilda indifferent …

«TURKISTON ALBOMI» – Turkiston o‘lkasi, uning ijtimoiy hayoti, aholining turmush tarzi, madaniyati va tarixi aks ettirilgan birinchi noyob fotoalbom. Turkiston general-gubernatori Kaufman topshirig‘i bilan sharqshunos A.L.Kun rahbarligida tayyorlangan (1871–72). Albom 447 kartonli varaqdan iborat bo‘lib, unda 1262 ta fotosurat jamlangan. Fotoalbom 4 qism: o‘lka etnografiyasi, arxeologiyasi, tarixi va hunarmandchiligidan iborat. «Toshkent albomi»ning arxeologiya qismi (154 varaq, 363 rasm) A.L. Kun …

REGISTON ARIFI – Kaykovus kanalining chap irmog‘idan (Zarqaynar ko‘chasiga yaqin joydan) boshlangan; uzunligi 2,5 km. Zarqaynar ko‘chasi bo‘ylab Imomsoib masjidi, aholi zich yashaydigan mahallalar orqali o‘tib, Jangob arig‘iga quyilgan. Toshkentning Registon bozori (hozirgi Chorsu)dan oqib o‘tganligi uchun shu nomni olgan. 19-asr oxiri – 20-asr boshlarida Ryegiston arig‘i Sebzor dahasining Uchko‘cha, Asuvot, Chuvalachi, Hasanboy, Sebzor, Chigitboshi, Oxunguzar-1, Oxunguzar-2, Oxunguzar-3, Fishtko‘prik, Eskijo‘va, …