Shoirlar. Elbek

ELBEK (taxallusi; asl nomi Yunusov Mashriq) (1898– 1939.11.2) – shoir, tilshunos va folklorshunos. Bo‘stonliq tumanidagi Xumson qishlog‘ida tug‘ilgan. 1911 yildan Toshkentda. Avloniyning «usuli savtiya» maktabida (1914) o‘qigan. Ayni paytda bosmaxonada ishlagan. Narimonov nomidagi ta’lim-tarbiya texnikumida o‘qituvchilik qilgan (1920 yildan). Madaniy qurilish ilmiy-tekshirish institutida ilmiy xodim (1931–34). Elbek «Yolqinlar» (1925), «Ko‘zgu» (1926), «Sezgilar» (1927), «Bahor» (1929), «Mehnat kuylari», «Funchalar», «Chirchiq bo‘ylarida» (1935), «Bolalar qo‘shig‘i» (1936) singari she’riy to‘plamlar, «Anorgul» (1926), «Go‘zal qiz» (1927), «Turkiston» (1928), «Bizniki», «Paxta», «O‘tmishim», «Chirchiq» (1929), «O‘zbekiston» (1934), «Bog‘bon», «Etik», «Mergan» (1935) singari dostonlar, «Tozagul» (1934) she’riy romani, «Qo‘shchi Turg‘un» (1925), «Dadamat» (1936) hikoyalar kitobi muallifi. Gulxaniyning masalnavislik an’analarini davom ettirgan, bolalarga bag‘ishlangan asarlari bilan o‘zbek bolalar adabiyotining rivojlanishiga sezilarli hissa qo‘shgan, 20-asr o‘zbek adabiyotida birinchi bo‘lib she’riy roman janrini boshlab bergan.

Elbek 2-, 4-sinf o‘quvchilari uchun «Yozuv yo‘llari» (1-bo‘lak, 1921), «O‘rnak», «Boshlang‘ich maktabda ona tili» (1923), «Go‘zal yozg‘ichlar» (1925) kabi o‘quv qo‘llanmalari va majmualarni, 1-, 3-sinflar uchun «Bilim» to‘plamini yaratgan. «Ashulalar to‘plami» (1934–35 yillarda 2 marta qayta nashr etilgan), «Laparlar» va «Ertaklar» (1935) to‘plamlarini e’lon qilgan.

Elbek 1937 yilda qatag‘on etilib, 10 yillik jazo muddatini o‘tash uchun Magadanga jo‘natilgan va o‘sha yerda vafot etgan. 1957 yil oqlangan. Hamza (hozirgi Yashnobod) tumanidagi ko‘chalardan biriga uning nomi qo‘yilgan.

«Toshkent» ensiklopediyasi. 2009 yil